جایگاه حدیثی احمد بن ابی‌زاهر و درون‌مایه‌های روایات وی

نوع مقاله : نشریه حدیث و اندیشه

نویسنده

پژوهشگر دار الحدیث

چکیده

احمد ابن ابی‌زاهر از عالمان متقدم امامیه و از چهره‌های حدیثی مدرسه قم است که دارای نگارش‌هایی با رویکرد حدیثی ـ کلامی است. اگر چه حجم اطلاعات و روایات بر جای مانده از وی اندک است و کتاب‌های او در اختیار ما نیست، با این همه گردآوری مجموعه روایاتش از منابع متقدم شیعی می‌تواند به بازیابی بخشی از میراث‌ علمی او منجر شود. در پژوهش حاضر تلاش شده تا محتوای کتابی از ابی‌زاهر با عنوان «صفة الرسل و الأنبیاء و الصالحین» بازسازی شود. شواهد گوناگونی همانند نقل به مضمون و یا نقل به اسانید دیگر در منابع شیعی، حاکی از صحتِ حداقل بخشِ بر جای مانده از روایات وی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


  1. أبطحی، السید محمد علی، تهذیب المقال فی تنقیح کتاب رجال النجاشی، بیتا، بیجا
  2. ابن غضائرى، احمد بن حسین، رجال ابن الغضائری ‏، مؤسسه اسماعیلیان، قم‏،1364 ه.ق
  3. ابن قولویه القمّى، جعفر بن محمّد، کامل الزیارات، مترجم سید محمد جواد ذهنى تهرانى، چاپ پنجم، انتشارات پیام حق، قم، 1386 ه.ش
  4. استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، بیروت، 1422ق
  5. أمین، سید محسن، اعیان الشیعة، تحقیق : حسن الأمین، دار التعارف للمطبوعات - بیروت – لبنان،1946م
  6. بهبودی محمد باقر، معرفه الحدیث، دار الهادی، بیروت، 1427ق،
  7. جباری، محمد رضا، مکاتب حدیثی شیعه در سده های اولیه، فصلنامه شیعه شناسی، سال اول، شماره 3و4 سال 1382
  8. جدیدی نژاد، محمد رضا،، معجم مصطلحات الرجال، چاپ دوم، دار الحدیث للطباعة والنشر، 1424ه.ق
  9. حائری، محمد حسین بن عبد الرحیم، الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، دار إحیاء العلوم الاسلامیة نمونه قم، ایران، قم ،1363 ه
  10. حسینی، سید علیرضا و مطهری، سید مصطفی، نگاه راهبردی اهل بیت علیه السلام در انتشار، پالایش حدیث شیعه و موانع آن، حدیث اندیشه، شماره چهاردهم،1392
  11. خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، 23 جلد، مرکز نشر آثار شیعه، قم، ‏1410 ه.ق.
  12. صدر، سید حسن، نهایة الدرایة، تحقیق : ماجد الغرباوی، چاپخانه : اعتماد – قم، نشر المشعر
  13. صفار، محمد بن الحسن بن فروخ، بصائر الدرجات، تصحیح وتعلیق وتقدیم: میرزا حسن کوچه باغی، مطبعة الأحمدی، طهران،1362 ه.ش
  14. طوسى‏، محمد بن الحسن، الفهرست،الف، المکتبة المرتضویة، نجف‏، بی تا
  15. طوسى‏، محمد بن الحسن، رجال الشیخ الطوسی،ب، انتشارات حیدریه، نجف‏،1381 ه.ق
  16. علیاری تبریزی، علی بن عبد اله، بهجه الامال فی شرح زبده المقال، مصححین؛حایری، جعفر، مسترحمی، هدایت ‌الله، بنیاد فرهنگ اسلامی ،تهران، 1371ق
  17. کشی، محمد بن عمرو، رجال الکشی، انتشارات دانشگاه مشهد، 1348 ه.ش‏
  18. کلینی، محمد بن یعقوب، کتاب الکافی، 8 جلد، دار الکتب الإسلامیة، تهران،‏1365 ه. ش
  19. کلباسی، أبو الهدى، سماء المقال فی علم الرجال، تحقیق : السید محمد الحسینی القزوینی، مؤسسة ولی العصر (ع) للدراسات الإسلامیة، 1419ق
  20. کلباسی، محمد بن محمد ابراهیم، الرسائل الرجالیة، محمد حسین الدرایتی، سرور، دار الحدیث، 1422 - 1380ش،
  21. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‌، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول،ب، 26‌،جلد، مصحح: سید هاشم رسولى‌، چاپ دوم‌،تهران، ایران‌، دار الکتب الإسلامیة،‌1404 ه‍. ق‌
  22. مجلسى، محمد تقى‌روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه،ب، 14جلد، مصحح: سید حسین موسوى کرمانى و على‌پناه اشتهاردى و سید فضل الله طباطبائى‌، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور‌، دوم، ‌قم- ایران‌، 1406 ه‍. ق‌
  23. معروف الحسنی، هاشم، دراسات فی الحدیث والمحدثین، دار التعارف للمطبوعات - بیروت - لبنان، 1398 - 1978 م،
  24. نجاشى، احمد بن على‏، رجال النجاشی، انتشارات جامعه مدرسین، قم‏، 1407 ه.ق