2024-03-29T02:21:43Z
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1694
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
واکاوی سبک زندگی دینی با تأکید بر اندیشه سیاسی امام رضا (علیه السلام)
سید عقیل
نسیمی
معصومه
کرامتی
سیره و سبک زندگی امام رضا7 مختصات ویژهای دارد، که بنا به مقتضیات و شرایط سیاسی ـ اجتماعی زمان آن حضرت، تبیین آنها میتواند الگویی برای جامعه امروز باشد. دوره ولایتعهدی ایشان، از وضعیت خاصی برخوردار است؛ که امام رضا7 از این فرصت تحمیلی بیشترین استفاده را برای تبلیغ اسلام واقعی برد، لذا عمل به سیره و توصیههای این امام7 همام در همهی مناسبتها، از جمله بعد سیاسی، ضامن سلامت جامعه و اعضای آن خواهد بود. پژوهش حاضر، نیز به دنبال واکاوی سبک زندگی دینی با تأکید بر اندیشه سیاسی امام رضا7 میباشد. محقق برای رسیدن به هدف، از روش تحلیل راهبردی کمک گرفته است. حاصل تحقیق بیانگر آن است که هدف سیاسی امام هشتم 7 تشکیل نظام اسلامی و علوی و اصلاح ساختار موجود جامعه و در تقابل با هدف سیاسی مأمون (تثبیت نظام سلطنتی و خلافتی) میباشد. مبانی اندیشه سیاسی حضرت 7، همان مبانی سیاسی قرآن است و اصول اندیشه سیاسی ایشان شامل: اصل مشروعیت؛ مقبولیت؛ زعامت؛ مشارکت؛ عدالت؛ کرامت؛ اضطرار؛ اهم و مهم؛ تقیه؛ امر به معروف و نهی از منکر؛ تعاون و همکاری؛ هدفمندی؛ تغیر شرایط و موقعیت؛ بسترسازی و... میباشد. در مقایسه سبک زندگی سیاسی امام رضا 7 و مأمون، دو مدل و سبک قابل ارائه میباشد و راهبردهای سیاسی امام 7 و مأمون نیز دوگونه خواهد بود: راهبردهای الهی ارزشمدار، مبتنی بر حکمت، مصلحت و عزت و راهبردهای ضدارزشی، مبتنی بر نیرنگ، خدعه، غلبه، زور و قهر. سیاست حضرت 7 را در دو بعد داخلی و خارجی میتوان برشمرد و متولیان و نقشآفرینان حوزه سیاست نیز شامل نخبگان، عموم مردم و سیاستمداران میباشد.
سبک زندگی
اندیشه سیاسی
اصول
راهبرد
2013
09
23
5
46
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10138_eb2327237975ac33f916ac8faeb53447.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
بررسی چگونگی ارتباط امام رضا (علیه السلام) با اصحاب در کوفه، بغداد و قم
جمیله
انصاریپور
زهرا
قاسم نژاد
کوفه، بغداد و قم از نقاط حساس شیعهنشین جهان اسلام بود. به سبب نقش سیاسی این سه شهر، امام رضا7 باید برنامهای برای ارشاد و هدایت و تمدنسازی این مراکز مهم در نظر میگرفتند تا بتوانند کاروان بشریت را به سوی توحید و تداوم مدنیت اسلامی، رهنمون باشند. از طرفی فاصله محل استقرار امام7 با این مراکز زیاد است و امکان ارتباط حضوری امام وجود ندارد. با این فرضیه، پژوهش حاضر، درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که با توجه به استقرار امام رضا7 در مدینه و خراسان، چگونه ایشان با اصحاب خود در سایر نقاط جغرافیایی چون کوفه، بغداد و قم در ارتباط بودهاند؟ بر اساس یافتههای این مقاله، امام7 با وجود همه تنگناها و فشارها و خشونتهای اعمال شده از سوی حاکمان وقت، با گزینش شخصیتهای برجسته این مراکز همچون صفوان بنیحیی، یونس بنعبدالرحمن، و محمد بنابیعمیر تشکیلات منسجم و سری شکل داده که از آن با عنوان سازمان وکالت امام یاد میشود و از طریق این سازمان، شبکه ارتباطی گستردهای را در درون هر یک از این مراکز ایجاد نموده که این شبکههای ارتباطی حتی در درون دربار و حکومت وقت نیز نفوذ داشته و کلیه جریانات جامعه را به نفع شیعیان جهتدهی میکند.
امام رضا7
ارتباط
اصحاب
بغداد
قم
کوفه
2013
09
23
47
78
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10139_ccd16b06d6939ed43ee6d9d9a60beec6.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
سیرۀ عملی امام رضا (علیه السلام) در برخورد با فرقۀ غلات
سید علی اکبر
ربیع نتاج
عالیه
روح الله زاده اندواری
بحث از غلو و غالیان، از مباحث مهم و پرجنجالی است که همواره در میان مسلمانان بهخصوص شیعیان مطرح بوده و هست. جریان غلو و عقاید افراطی غلات برای تشیع خطرناک بود؛ زیرا علاوهبر آشفتگی در عقاید شیعیان و ایجاد اختلاف و تفرقه در بین آنان، شیعه را در نظر دیگران، نسبت به فروعات دینی، افرادی بیقید و بند نشان میداد و دستاویزی برای حاکمان و متعصبان اهل سنّت قرار میگرفت؛ سپس آنان را بر آن میداشت تا به بهانه تفکرات انحرافی غلات، به سرکوبی و شماتت کل شیعیان بپردازند. از مسائل مهم در دوره امام رضا7، سیاستهای آن امام در برخورد با فرقههای انحرافی است. اهمیت این بحث از آنجا روشن میشود که بدانیم عصر آن بزرگوار عصر ظهور نحلههای گوناگون فکری در عرصههای مختلف بوده است. در این زمان، گروههای الحادی غلات شیعه، واقفیه، مفوّضه، و...، در جامعه حضور داشتند که هریک به سهم خود در تحریف عقاید شیعیان کوشش میکردند و در این مسیر حتّی از تفسیر به رأی یا جعل و تحریف حدیث نیز ابایی نداشتهاند. نگهداری شیعیان از تأثیرات این فرق نیز از مسؤولیتهای امام رضا7 بود. علی بنموسی8 سیاستهایی
اتخاذ نمود تا اثرات سوء این گروهها بر شیعیان را به حداقل ممکن تنزل دهند. البته آن بزرگوار هرگز در مقام ایجاد تشنج و یا اختلاف در سطح جامعه نبود، امّا درعین حال، مفوّضه و واقفیه در بین گروههای فوق، تندترین مواضع را نسبت به غلات داشتهاند.
مقاله حاضر بر آن است تا به بررسی تاریخچهی پیدایش غلات، عوامل پیدایش و تأثیرات منفی آن در جامعه مسلمین بپردازد و موضعگیری امام رضا7 را با این گروه منحرف نشان دهد که چگونه امام هشتم با اعمال خود مرز تشیع را از همه عقاید و اندیشههای ضددینی (هر چند که نام دینی داشتند) جدا کردند.
سیره
امام رضا7
غلات
شیعیان
قرآن
روایات
2013
09
23
79
112
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10140_5ec6d3acd155299c4143c33eea9aa691.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
تفاوت های آموزه های حدیثی امام رضا (علیه السلام) در مدینه و مرو
منصوره
منصوری گندمانی
دوره امامت امام رضا7 20 سال به طول انجامید. امام7، ده سال از مدت یادشده را در زمان حکومت هارون، در مدینه سپرى کرده است. و حدود سه سال آخر عمر ایشان نیز در مرو و در دستگاه خلافت مأمون سپری شد. آموزههای حدیثی ایشان در مدینه، بیشتر حول محور احکام، آموزههای اخلاقی و عقاید بود. امام بر اساس محیط جامعه، به تصحیح عقاید شیعیان و تکفیر غلات پرداختند و مباحثشان بیشتر نقلی و در برخی موارد، قرآنی و یا عقلی بود. ایشان در مدینه با توجه به شرایطی که مأمون برای مناظره و کاستن از مقام علمی امام ایجاد میکرد و نیز مناظره با اهل کتاب و فرقههای مختلف اسلامی، مباحث بسیار گسترده و عمیقی حول محور عقاید و مخصوصاً امامت، با رویکرد قویِ قرآنی و عقلی مطرح ساخت و در نشرحقانیت اسلام و نیز تشیع تلاش فراوانی مبذول داشت.
روایت
توحید
امامت
عصمت
2013
09
23
113
136
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10141_a097e3bfbfc4d0c4900c30a755644784.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
بازشناسی مسئلۀ امامت در تراث حدیثی امام رضا (علیه السلام)
مرضیه
امینی اصل
مسئلهی امامت در روایات امام رضا7 بسیار زیبا به چشم میخورد و این حاکی از اهمیتی است که این موضوع نزد امام7 دارد. ایشان با اشاره به صفات و ویژگیهای امامت، امام را حجت و دلیل خداوند بر مردم، پاسدار حریم ارزشهای الهی، راهنمای مردم به سوی هدایت و مایه عزت مسلمانان برمیشمارند. این امام بزرگوار، در اثبات مسئلهی امامت با تأکید بر اقامهی دلیل و برهان میفرمایند: امام باید به تورات و انجیل و زبور احاطه داشته باشد و با هرکدام به کتاب خودشان احتجاج کند و اینکه همه زبانها را بداند و با اهل هر زبانی به زبان خودش مباحثه کند و افزون بر این باید از هر آلودگی و عیبی پاک باشد و همچنین عادل، باانصاف، حکیم، دلسوز، مهربان، بردبار، اهل بخشش و گذشت، نیکوکار و مطمئن باشد و امور مردم را حلوفصل کند؛ و همه اینها بیانگر این است که امام، منصوب از جانب پروردگار و حجت الهی بر خلق است که با چنین ویژگیها و صفات به هدایتگری مردم جامعه میپردازد.در نهایت، با بررسی روایات امام رضا7 میتوان گفت ایشان پذیرش توحید و مقبولیت آن از سوی خداوند متعال را در سایه ولایتپذیری و امامت برمیشمارند.
امامت
احادیث امام رضا7
امامشناسی
ویژگی امامان
صفات امامت
2013
09
23
137
158
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10142_f5ff6ced8325d418cf7ed8189213c903.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
تفسیر «الکشاف» و روش شناسی زمخشری در تحلیل واژگان
هادی
حجت
آمنه
فخاران
تفسیر الکشّاف، اثر محمود بنعمر زمخشری (م 538 ﮬ . ق) یکی از مهمترین تفاسیر ادبی قرآن کریم است. این کتاب با رویکرد کلامی معتزله و به شیوه اجتهادی نگاشته شده است. بیان نکات بلاغی و ادبی، این تفسیر را ممتاز نموده و سبب شده تا مورد توجه دیگران از جمله طبرسی (م 548 ﮬ . ق) قرار گیرد. زمخشری، در توضیح لغات قرآن و بیان معانی آنها، تبحّر ویژهای داشته و با دقت به تبیین معانی حقیقی و مجازی واژهها پرداخته است. وی در الکشّاف، واژگان را با اشاره به اصل معنایی و اشتقاق، فروق لغات، استفاده از مجاز، کنایه، تمثیل و استعاره، بیان مفرد و جمع لغات و قرائت و نیز با استناد به آیات قرآن و حدیث، استشهاد به اشعار و استعمالات عرب توضیح میدهد.
زمخشری
تفسیر الکشاف
واژهشناسی
مفردات
روش لغوی
2013
09
23
159
186
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10143_c17f5f2660565a6ccd58efb4b29f1d67.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
بازیابی روایات کتاب «التفسیر» علی بن حمزه بطائنی
علی
راد
سید علیرضا
حسینی
مرضیه
جمالی
از مهمترین ویژگیهای حدیث شیعه، مکتوب بودن آن است. احادیث اهلبیت: از زمان صدور به وسیله اصول و کتب شیعیان به سدههای بعد منتقل میشد، تا اینکه از سوی مؤلفان جوامع حدیثی، به ویژه صاحبان کتب اربعه، تدوین و تبویبی منظم یافت و از آن زمان، منابع و مصادر کهن اندک اندک به دست فراموشی سپرده شدند. امروزه نیز با استفاده از روشهای گوناگون میتوان این مصادر کهن را بازیابی کرد. کتاب التفسیر علی بن ابیحمزه بطائنی با توجه به گزارشهای رجالیان تا قرن پنجم وجود و شهرت داشته که به مرور زمان با توجه به حوادث زمانه مفقود و از بین رفته و اکنون اثری از آن باقی نمانده است. در این مقاله کوشش شده با استفاده از روش اسنادشناسی به بیان مصادر بازیابی شده بپردازیم که در مجموع 24 مصدر بازیابی شده است و در نسبت سنجی این متون با اثر مفقود میتوان گفت که مأخذ و منبع اولیهاین روایات تفسیری، کتاب التفسیر علی بن ابیحمزه بطائنی است.
علی بن ابیحمزه بطائنی
کتاب التفسیر
بازیابی
روش اسنادی
2013
09
23
187
216
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10144_07b9ca954fccd1e58dff64da9a0bd410.pdf
نیم سالنامه علمی-ترویجی حدیث و اندیشه
۲۳۲۲-۳۸۲۰
۲۳۲۲-۳۸۲۰
1392
8
16
تحلیل ساختار شناسی «بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه»
احمد
احمدی اصل
محمد صادق
رهبران
شرح بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغه اثر علامه مرحوم شیخ محمدتقی شوشتری (م 1374 ﮬ . ق) میباشد. این عالم فرزانه که در فقه، رجال و تراجم و حدیث صاحب نظر و دارای دهها جلد اثر تحقیقی در این چهارحوزه میباشد، با نگارش این شرح که در چهارده مجلد نسبتاً قطور انتشار یافته، نقطه عطفی در شرح نویسی نهج البلاغه ایجاد کرد. این نوشتار بر آن است تا پس از ارائه خصوصیات و سبک کلی کتاب، از دو جنبه منحصر به فرد این اثر، به روششناسی آن بپردازد. جنبه اول، دستهبندی موضوعی نهج البلاغه میباشد که مرحوم علامه شوشتری در 60 فصل تنظیم کرده است. هر یک از این فصلها در موضوع خاصی است و در مجموع، 933 عنوان را دارا میباشد. جنبه دوم، شرح نهج البلاغه با نهج البلاغه یا کلمات حضرت علی7 میباشد که علامه با استفاده از این شیوه، به نوعی به شرح روایی و تشکیل خانواده حدیثی از کلمات امیرالمؤمنین7 پرداخته و این روش را به عنوان راه حلی برای شرح صحیح بیانات حضرت علی7 در نهج البلاغه به کار گرفته است.
بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه
شیخ محمدتقی شوشتری
نهج البلاغه
روششناسی
2013
09
23
217
234
https://hadithvaandisheh.qhu.ac.ir/article_10145_d9315c3c35754980eccccfa3e56e102d.pdf